İskorbüt/Skorbüt Hastalığı
- Umay
- 2 gün önce
- 1 dakikada okunur
İskorbüt/Skorbüt Hastalığı - Tarih
C vitamini eksikliğinden meydana gelen bir hastalıktır. Bu hastalığın göstergeleri ise kanayan-geriye çekilen diş etleri başta olmak üzere ciltte morarmalar, eklemlerde ağrı, saç dökülmesi, diş çürükleridir.
Bu hastalık insanlık tarihinde en çok denizcilerde görülmüştür. Hatta gemicilerin ölüm nedenlerinin başında gelir. Denizcilerde, taze meyve ve sebze tüketemediklerinden bu hastalığa bağlı olarak ölüm çok olmuştur. Korsan saldırıları ve deniz kazalarından daha fazla cana mal olmuştur bu c vitamini eksikliği
Portekizli kâşif Vasco de Gama 1497 yılında Ümit Burnu’nu dolaşırken 160 kişilik mürettebatından 100’ü iskorbüt hastalığından ölmüştür. Dönemin raporlarında gemilerin başıboş mürettebatsız dolaştığına dair bilgiler vardır.
Ünlü denizci James Cook, mürettebatı bu hastalığa yakalanmasın diye tedbirler alan ilk kaptan olarak bilinir; gemilerinde üst düzey yemek hijyeni getirmiş, giyeceklerin düzenli yıkanmasını, havanın iyi olduğu zamanlarda yatakların havalanmasını, güverteyi ilaçlama kuralı getirmiş, taze sebze ve meyce ikmalini yapmış ve de lahana turşu yemeyi zorunlu tutmuştur; genellikle taze meyve sebze yoksa lahana turşusu yeme gerekliği şart koşmuştu. Karşısına çıkan her fırsatta stoklarını kaşıkotu, yabani kereviz gibi yenilecek ya da kaynatılıp içilecek bitkileri toplamak için kıyıya yanaşırdı.
Kraliyet derneği en yüksek onur sembolü olan Copley altın madalyayı İskorbütü azalttığı için James Cook’a verilmiştir. Ama Cook’un mürettebatı iskorbütten ölmese de dizanteri, sıtmadan öldü, ölü sayısı çok olmasa da.
1601’de İngiltere Doğu Hint Adaları Şirketi filosu doğuya giderken yol üzerindeki Madagastar’a yanaşıp portakal-limon almıştır.
Dönemin Çinli gemilerinde ise saksıda zencefil yetiştirilmiştir. Zencefil iskorbütü hafifleten bir yiyecektir. Bu bilgi Avrupa gemicilerine sonradan ulaşır.
Commenti