Alaturka Saatleri Ayarlama, Geç Osmanlı'da Zaman ve Toplum - Kitap Tavsiyesi
Avner WISHNITZER
ÇEVİREN: Ercan ERTÜRK
Yayınevi: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları
Tür: Araştırma/ İnceleme
Basım Tarihi:2019
Sayfa Sayısı:335
Zamanın yaşanan kültürdeki göreceliği. Batı'nın zamanı olmayan zamansızlıkların olduğu ülkelerin ilkelliği, gelişmemişliği! Avrupa sömürgeliği ile ülkelerde sosyoloji, ekonomi, psikoloji, edebi sorunların getirdiği, batının zamanını uygulama çabaları...
Osmanlı 1700’lerden itibaren sürekli savaşlarda yenilgi alır. 18.yy. gelindiğinde bu yenilgilerinin asıl sebebini Batılaşmamakta, yüzünü moderne dönememekte bulur. Ve başlar Batılaşmak için adımlar atmaya. İlk olarak askeri alanda atar, Batılaşma adımını. Sonra yönetimden hukuka, tarımdan sanayileşmeye, eğitimden hane içine, konuşmadan eşyaya, edebiyatından yaşam biçimine kadar hayatın her alanında Batılaşmak için reformlar yapar. Ama Osmanlı bütün o Batılaşma adımlarını atmak için önce onun, yani Batının zamanı alır. Çünkü Batı’nın Batı’ lığını getiren şey onların zamanı planlamasında, dakikliğinde, ayrıntılı zaman cetvellerindedir; Batı, zamanını iyi işlemiştir ki, çalışkan, sürekli yenen ve daima ilerlemeci olmuştur. Bu nedenle, Osmanlı da yaptığı ilk reformlardan itibaren zamanını, batının zamanına göre uygulamaya başlar.
Yazarımız, Osmanlı Devleti’nde zamanı, dönemin anlayışını, gelenekleri ve ihtiyaçlar dahilinde analiz eder. Daha sonra postkolonyal açısından ve reformlarla gelen zamanın yeniden inşasını, yıllar içerisindeki değişkenliğini inceler.
Kitabımızda, Osmanlı toplumunun, reformlarla gelen zaman değişimini nasıl karşıladığı; gündelik yaşamında yeni zamanı, nasıl uygulamaya çalıştığını; dönemin romanlarında verilmeye çalışan, yeni zamanın biçiminin getirdiği çalışkanlıkları, disiplinliği, özgüvenliği; siyasi yönetimde alışılmaya çalışılan yeni zamanın, zorlukları gibi toplumunun yeni zamana nasıl alışmaya çalıştıklarını, çalıştırdıklarını okursunuz.
Kitabımız akademik bir kitaptır. Dili anlaşılır, üslubu akıcıdır. Ayrıca bu konu ile ilgili daha fazla okumak isteyen okuyucular için zengin bir kaynakça kısmı da mevcuttur.
Kitaptan Alıntılar:
-18.yüzyılın son dönemlerinde yüksek rütbeli yetkililerin, devlet dairelerindeki günlük çalışma sürelerini, namaz vakitlerine göre değil saatlere göre belirleyerek devlet meselelerinin yürütülmesinde daha yüksek bir verim elde etmeye çalıştıkları…
-Osmanlı ordusu zamanlamalı tatbikatlar yapmaya, aman cetvellerini ve tartışma konusu dönemin sonlarına doğru da vasati saat sistemini kullanmaya başladı.
-18.yüzyılda mekanik saatler yaygınlaşsa da, bu sistemin ortadan kalkmasına neden olmadılar; daha çok saatler sistemine dahil edildi. Bu yüzden, toplumsal zaman ritimleri ile fiziksel zaman ritimlerinin koordinasyonunu kolaylaştıran ve zamanı dini, siyasi, kültürel unsurların içine yerleştiren muvakkitler, işlevlerini 19.yüzylın ilerleyen yıllarında da yerine getirmeye devam etti. Tüm bu unsurların karışımı olan alaturka saat sistemi de 18.yüzyıldan itibaren Osmanlı zaman kültürünün özünü oluşturdu.
Comments